Klasa VII Fotografia w sztuce nowoczesnej

 Temat: Fotografia w sztuce nowoczesnej

Nowatorskie zastosowanie fotografii przez dadaistów i surrealistów.

Dadaizm

Wszystko, co dadaistyczne jest wyjątkowe i niepodobne do innych, łącznie z samą datą powstania ruchu, którą – jak chyba nigdy w podobnych przypadkach – określić można dokładnie, co do dnia, a nawet pory. Otóż dadaizm narodził się późnym popołudniem 5 lutego 1916 roku przy ulicy Spiegelgasse 1 w Zurychu, kiedy to Hugo Ball oficjalnie otworzył Cabaret Voltaire. 

W ogarniętej pierwszą wojną światową Europie Szwajcaria – jako jedyne państwo neutralne – mogła stanowić dla artystów bezpieczną przystań. Możliwość ucieczki przed koniecznością pójścia na front oraz zapewniona swoboda twórcza sprowadziły do Zurychu emigrantów z różnych krajów: Hansa Richtera, Marcela Janco, Richarda Huelsenbecka, Tristana Tzarę czy Hansa Arpa. To doborowe towarzystwo połączyła jednak nie tylko niechęć do umierania za swe ojczyzny (jak sami dobitnie twierdzili), lecz także podobne poglądy polityczne i pragnienie odmienienia sztuki zdominowanej wówczas przez niedawno narodzony niemiecki ekspresjonizm.

Inauguracyjnego wieczoru w Cabaret Voltaire, w małej sali na 50 osób, z obrazami Maxa Oppenheimera na ścianach, przy dźwiękach muzyki Debussy’ego i Ravela odbył się pierwszy program artystyczny nowo powstałej grupy

Dadaizm (dada) – międzynarodowy ruch artystyczno-literacki w sztuce XX wieku, którego głównymi hasłami były dowolność wyrazu artystycznego, zerwanie z wszelką tradycją i swoboda twórcza odrzucająca istniejące kanony. Jego członkowie, będący świadkami I wojny światowej, w poczuciu rozpadu cywilizacji negowali powszechnie przyjęte ideały estetyczne i wartości. Nie wytworzyli jednolitego stylu czy programu, które spójnie łączyłyby ich dzieła – jednoczyła ich raczej wspólna postawa niż styl.

Ball był autorem koncepcji wiersza dźwiękowego, czyli utworu, którego porządek nie opiera się na zależności dźwięku od znaczenia poszczególnych wyrazów. To po prostu zbitki różnych sylab, które tworzą fikcyjne słowa układające się w pewien rytm. Poezja dźwiękowa doskonale oddaje idee przyświecające dadaistom, z których najważniejsza jest niezgoda na zastaną rzeczywistość, powszechne normy i narzucony porządek świata (w tym sztuki). Dada odrzuca wszelkie reguły obowiązujące dotąd w sztukach wizualnych i literaturze, przeprowadza zamach na tradycję i historię.

Za podstawowe środki wyrazu dadaiści przyjmują ironię i absurd, dzięki którym budują własny irracjonalny porządek świata. To ich odpowiedź na okrucieństwo i śmierć. Bezsens wojny obnażają w bezsensie sztuki.

Skandal i szokowanie były dla dadaistów zarówno środkiem do szybkiego zdobycia sławy, jak i główną przyczyną upadku. Każde ich przedsięwzięcie z góry zakładało efekt zaskoczenia publiczności. Rezultat nierzadko był taki, że wystawy zamykała policja, dzieła konfiskowano, a artystów osadzano w areszcie. Jednak z każdą kolejną wystawą oczekiwania widzów rosły, a sztuka, choć coraz bardziej skandalizująca, stopniowo coraz mniej szokowała przyzwyczajonych już do tego odbiorców. Finalnie artyści nie mogli zaspokoić wygórowanych potrzeb publiczności żądnej coraz to nowych prowokacji.

Dadaizm był nacechowany politycznie i mocno nastawiony na agitację. Stanowił odpowiedź na frustracje społeczne, pogłębiający się kryzys ekonomiczny, niepokój związany z działaniami wojennymi

W stolicy Niemiec powstał Klub Dada założony przez Richarda Huelsenbecka i Raoula Hausmanna, do którego należeli m.in. George Grosz, Johannes Baader, John Hartfield i Hannah Höch, uważana za pomysłodawczynię techniki fotomontażu.

Ruch ukształtował się w Europie i Stanach Zjednoczonych ok. 1915 - 1923.

Surrealizm

Surrealizm (zwany także nadrealizmem) – kierunek w sztuce powstały w 1924 roku (do roku 1935) we Francji, początkowo występujący wyłącznie w literaturze, później w sztukach plastycznych, filmie i teatrze.

W malarstwie założeniem surrealizmu było „wyrażanie wizualne percepcji wewnętrznej”. Artyści starali się wykreować obrazy burzące logiczny porządek rzeczywistości. Często były to wizje groteskowe, z pogranicza jawy, snu, fantazji, halucynacji, a odsunięte od racjonalizmu.

Mistrz surrealizmu w malarstwie – Salvador Dalí. Geopolityczne dziecko obserwujące narodziny nowego człowieka.

Dadaiści i surrealiści jako pierwsi tworzywem sztuki uczynili również fotografię. Wynaleźli fotokolaże, fotomontaże i fotogramy, Za pomocą fotokolaży artyści manifestowali swoje poglądy i poczcie humoru. Fotomontaże nie ukazywały rzeczywistości lecz niezwykłe wizje i pomysły. 

Ćwiczenie do wykonania ( obowiązkowe)

Wykonaj fotokolaż inspirowany metodami dadaistów i surrealistów. Uzupełnij kompozycję napisami i pomaluj niektóre elementy farbami. Nadaj swojej pracy tytuł.